De stem van de patiënt bij wetenschappelijk onderzoek

Ad: “Ik heb zelf verschillende keren meegedaan aan onderzoek en dat was niet altijd prettig. De onderzoeken waren soms pijnlijk of je moest erg vaak naar het ziekenhuis komen. Ik vind het belangrijk dat onderzoek hier vooraf op wordt beoordeeld. Daarom heb ik gereageerd op de oproep van de Nederlandse Cystic Fibrosis Stichting (NCFS) een paar jaar terug.”

Belangenbehartiging van patiënten

Bij onderzoeksvoorstellen kijk je niet of het wetenschappelijk correct is, maar naar het belang van de patiënt. Heeft de patiënt die meedoet aan onderzoek wat te zeggen en krijgt hij of zij voor- en achteraf goede informatie? Is het onderzoek niet te zwaar en is het van belang en efficiënt? Ook kijk je of het effectief is en of klachten erdoor verminderen.

“De onderzoeksvoorstellen gaan eerst naar de NCFS”, zegt Ad. “De coördinator onderzoek van NCFS  bekijkt ze en buitenlandse referenten beoordelen de voorstellen op wetenschappelijke kwaliteit. Wij krijgen de voorstellen voorgelegd die door deze eerste screening komen. In een telefonisch overleg bespreken we onze beoordelingen. Hier komt een advies uit: akkoord zonder voorbehoud, akkoord met voorbehoud, afgeraden of geen oordeel mogelijk.”

Lekensamenvatting

In het begin waren de voorstellen te ingewikkeld geschreven en niet goed te begrijpen. Men besloot voor een lekensamenvatting met het onderzoek in begrijpelijke taal. “Ik lees eerst de oorspronkelijke tekst, dan de lekensamenvatting en dan nog een keer de oorspronkelijke tekst. Elke aanvraag kost me 2-3 uur om te lezen en het beoordelingsformulier in te vullen. De belasting valt wel mee, je weet het ruim van tevoren en tussendoor is het een hele tijd rustig.”

“Ik heb inmiddels 8 onderzoeksvoorstellen beoordeeld van het programma translationeel onderzoek van ZonMw en de samenwerkende gezondheidsfondsen, waaronder de NCFS. Daarvan waren 5 of 6 CF-gerelateerd en 1 of 2 meer algemeen. Drie maanden terug zijn de definitieve aanvragen beoordeeld en binnenkort starten de onderzoeken. Ik heb me aangemeld voor het patiëntenpanel tijdens de onderzoeken. Je wordt dan elk half jaar bijgepraat en beoordeelt het voorlichtingsformulier voor patiënten.  Zo houd je een vinger aan de pols.” 

Echte betrokkenheid

Voor onderzoekers is het belangrijk om klinisch te testen. Om evidence based resultaten te krijgen hebben zij bepaalde aantallen patiënten nodig. Patiënten vinden meedoen aan onderzoek vaak interessant en een morele verplichting. “Ik kijk of men patiënten echt betrekt of dat zij alleen ‘onderwerp’ zijn van onderzoek. Is het onderzoek niet te belastend of gevaarlijk? Als patiënt kan ik kennis en ervaring toevoegen over meedoen aan onderzoek. Ik weet wat wel en niet prettig is. Zo kijk ik bijvoorbeeld ook of er een (reiskosten)vergoeding is voor deelnemende patiënten.”

Criteria

Ad probeert de voorstellen objectief te beoordelen en de relevantie voor een hele groep in te schatten. “Verwacht je een voorstel niet objectief te kunnen beoordelen, dan kun je een keer overslaan. Het beoordelen gaat aan de hand van een formulier met criteria. Enkele vragen daarin zijn: zou je zelf mee willen doen aan dit onderzoek? Waarom wel of niet? Heeft het nut voor jou?”

Toekomstige generatie

Het gen repareren, CF dus bij de basis aanpakken, vindt Ad een belangrijk onderwerp voor onderzoek. Genezing voor baby’s of toekomstige generatie is heel goed mogelijk. Voor de huidige patiënten verwacht hij dat niet.  “Ik vind het voor hen belangrijk dat medicatie gemakkelijk is in te nemen en te zorgen dat de ziekte niet te belastend is in hun leven.”